Zalogowani – kilka słów o fonoholizmie

     Współczesny świat znacznie różni się od tego, w którym przyszło żyć naszym dziadkom. Szczególnie rozwinęły się technologie służące komunikacji. Powszechnie dostępny internet i niedrogie urządzenia mobilne na dobre zmieniły rzeczywistość, w której żyjemy. Sprawdź, czym skutkuje nadmierne korzystanie z telefonów komórkowych i jak sobie z tym radzić.

     Pozytywne aspekty tego technologicznego skoku są doskonale widoczne. Dostęp do fachowej wiedzy, która wcześniej była ukryta w bibliotecznych korytarzach, błyskawiczny obieg informacji, szansa na utrzymanie kontaktów z bliskimi, którzy z różnych przyczyn musieli wyemigrować. Niestety istnieje również druga, ciemniejsza strona medalu. Negatywne skutki powszechnego dostępu do telefonów, tabletów czy laptopów dotyczą wielu sfer życia, zarówno w ich aspekcie fizycznym, jak i psychicznym czy społecznym.

    Myślisz, że powyższe nagranie to gatunek science-fiction  i nie jest tak źle? Niekoniecznie. Rośnie pokolenie, które nie pamięta czasów, w których telefon był tylko stacjonarny a internet liczony na minuty. Coraz młodsze dzieci korzystają z urządzeń cyfrowych bez nadzoru dorosłych. Z badań fundacji “Dzieci Niczyje” wynika, że 64% dzieci w wieku od 6 miesięcy do 6 lat spędza czas przy urządzeniach mobilnych, z czego 25% każdego dnia. A własny telefon czy tablet posiada aż 26% dzieci w tym przedziale wiekowym. Oczywiście ograniczony i kontrolowany dostęp do tabletów może mieć walory edukacyjne, niestety prawie 70% rodziców najmłodszych dzieci przyznaje, że telefon stał się współczesnym smoczkiem i zapewnia opiekunom wolny czas.

    Szkodliwe lub nieodpowiednie do wieku treści to nie jedyne zagrożenie dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Rodzice często przytaczają argument, że ich dziecko gra w gry edukacyjne. Cieszą się, gdy dziecko potrafi obsługiwać telewizor, telefon czy komputer. Nie zauważają przy tym, że zamiana tradycyjnych dziecięcych zabaw na elektroniczne aplikacje skutkuje nie tylko swoistą autoizolacją dziecka, ale również opóźnieniem jego rozwoju psychoruchowego (w tym rozwoju motoryki małej) i zaburzeniami rozwoju mowy.

    W przypadku nastolatków nie jest lepiej. Nikogo już nie zaskakuje widok grupy przyjaciół, którzy zamiast ze sobą rozmawiać, klikają na smartfonach.

„W hierarchii potrzeb Maslowa dostęp do przeglądarki internetowej, konta e-mail, Facebooka, iTunes, Nintendo, czy komórki plasuje się gdzieś pomiędzy poziomami „bezpieczeństwo” i „miłość/przynależność”.

Alarmuje Susan Maushart, autorka książki E-migranci. Pół roku bez internetu, telefonu i telewizji.

Wśród negatywnych skutków nadmiernego używania mobilnych technologii cyfrowych u starszych dzieci i młodzieży wymienić można:

Negatywne skutki uzależnienia od telefonów i tabletów możemy podzielić na fizyczne, społeczne i psychiczne.

Zjawisko fonoholizmu bywa marginalizowane zarówno przez młodzież, jak i dorosłych. Tylko nieliczni zdają sobie sprawę z tego, że istnieją uzależnienia, które nie są związane z nadużywaniem substancji psychoaktywnych. Fonoholicy, podobnie jak alkoholicy czy narkomani, będą zaprzeczali, że wpadli w nałóg. Z tego powodu wyróżniono pewne elementy zachowania, które mogą na to wskazywać:

Osoba uzależniona od telefonów i tabletów nie przyzna, że ma problem. Warto sprawdzić objawy.

    Jak walczyć z nadmiernym użyciem telefonów i tabletów? Okazuje się, że nasilenie fonoholizmu spowodowane jest w głównej mierze poczuciem znudzenia. Dzieci nie mają pomysłów na to, w jaki sposób mogą spędzać czas wolny.

W kolejnych tygodniach zaproponujemy Wam aktywności „bez prądu”, które nie wymagają bycia “online”. Pomagają natomiast rozwijać inteligencje wielorakie i usprawniają, tak istotną w późniejszych latach, motorykę małą. Należą do nich między innymi RPG, czyli narracyjne gry fabularne dla dzieci i młodzieży, nowoczesne gry planszowe czy różnorodne formy parateatralne.

Tekst źródłowy, z którym warto się zapoznać:

dr Maciej Dębski, Nałogowe korzystanie z telefonów komórkowych. Szczegółowa charakterystyka zjawiska fonoholizmu w Polsce. Raport z badań. Publikacja powstała przy współpracy Fundacji Dbam o Mój Z@sięg oraz Instytutu Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa Uniwersytetu Gdańskiego, Gdynia 2016